Wettelijke en private regels

nemo-komo-nl-bsb-zak

Wettelijke en private regels
Het aanbrengen van een merk op een product is gebaseerd op regels. Wettelijke en private. De wettelijke regels zijn natuurlijk afkomstig van de overheid. Private regels zijn niet meer dan afspraken die bedrijven en/of personen onderling maken, bijvoorbeeld over specifieke eisen aan een product.

Beide soorten regels hebben niets met elkaar te maken. Een product MOET aan de wettelijke regels voldoen. Als een producent daarvoor kiest, MAG hij aantonen dat zijn product ook aan de private regels voldoet. In dat laatste geval doet hij dat omdat hij daarover afspraken met zijn klant(en) heeft gemaakt.

Uitleg over deze regels wordt al snel ingewikkeld omdat er nogal wat verschillende begrippen aan de orde komen. Daarom hebben we in het overzicht van regels door middel van verwijzingen (hyperlinks) verder uitleg gegeven over die begrippen. Ook vinden verwijzingen plaats naar pagina’s op het internet waarop heel veel informatie over dit onderwerp is te vinden.

Belangrijk is om te bedenken dat regels leiden tot eisen aan het product en/of het productieproces en methoden om aan te tonen dat aan de eisen wordt voldaan. Daarvoor zijn verschillende mogelijkheden. Die methoden variëren van een verklaring door de producent zelf tot een verklaring van een onafhankelijke instelling (of een combinatie daarvan) dat het product voldoet aan de eisen. De producent moet daarna een merk zoals de CE-markering, het NL-BSB en/of KOMO merk op zijn product aanbrengen. Hoe dat precies werkt, komt hieronder aan de orde.

Deze uitleg eindigt met een schematisch overzicht (zie foto) waarin de samenhang van alle onderdelen wordt geschetst. Uiteraard ontbreekt ook een overzicht van nuttige webpagina’s niet.

Wat zijn de wettelijke regels?
Wettelijke regels en de daaruit afgeleide eisen worden (in Nederland) door de Nederlandse overheid van toepassing verklaard. Die regels kunnen door Nederland dan wel door Europa zijn opgesteld. Twee belangrijke regelgevende documenten voor onze producten zijn het Besluit Bodemkwaliteit (afgekort Bbk) en de Verordening Bouwproducten (afgekort VBP, ook bekend onder de Engelse naam Construction Products Regulation, CPR). De VBP is overigens niet door de Nederlandse overheid van toepassing verklaard. Omdat het een “European Regulation” is, heeft het automatisch wetskracht, ook in Nederland.

De producent moet aantonen dat zijn producten en/of zijn productieproces aan de eisen voldoen zoals die in de wettelijke regels zijn opgenomen. Als blijkt dat wordt voldaan, kan het product zonder verdere bezwaren worden toegepast. Uiteraard geldt het Besluit Bodemkwaliteit alleen voor de Nederlandse markt. Producten die voldoen aan de door de VBP gestelde eisen kunnen op de gehele Europese markt worden gebracht en worden toegepast.

De producent maakt het voldoen van zijn product aan de wettelijke eisen kenbaar door het verplicht aanbrengen van een merkteken of logo op het product, dan wel op de verpakking, of de afleverdocumenten. Voor het Besluit Bodemkwaliteit is een van de mogelijkheden het NL BSB merk en voor de Verordening Bouwproducten, de zogenoemde CE-markering. Een en ander zoals hieronder weergegeven.

Handhaving
Het op de markt brengen van een product dat niet aan de eisen en de daarmee samenhangende wetgeving voldoet, wordt gezien als een wetsovertreding die tot passende strafvervolging kan leiden. Datzelfde geldt voor het op de markt brengen van een product waarvoor wettelijke eisen gelden zonder dat is aangetoond dat het aan die eisen voldoet.

De Nederlandse overheid controleert (via de ILT) of de CE-markering (op degelijke grondslag en de juiste wijze) is aangebracht. Afwijkingen kunnen leiden tot rechtsvervolging. Dit geldt uiteraard alleen voor producten waarvoor een zogeheten “geharmoniseerde Europese norm” van kracht is.

Ook wordt door diezelfde overheid in het kader van het Besluit Bodemkwaliteit gecontroleerd of bouwmaterialen op de juiste wijze op de markt worden gebracht. Daarbij wordt nagegaan of daadwerkelijk aan de eisen wordt voldaan.

Wat zijn de private regels?
Private regels (ook wel privaatrechtelijke regels genoemd) zijn afspraken die bijvoorbeeld personen of marktpartijen maken over de eigenschappen en/of het productieproces van een product. Als wordt aangetoond dat aan deze regels wordt voldaan, kan dat met een merk worden aangegeven. Het KOMO merk zoals hieronder weergeven, is zo’n merk. Het aanbrengen van het KOMO merk is dus gebaseerd op private regels/afspraken.

Zo’n afspraak zou bijvoorbeeld kunnen gaan over de maximale krimp van een krimparme mortel en de wijze waarop die wordt gemeten. Een eigenschap die niet door een geharmoniseerde Europese norm wordt afgedekt.
Ook kan, in aanvulling op de eisen in de geharmoniseerde norm(en) voor het betreffende product, op basis van onderzoek in een onafhankelijk laboratorium of door middel van ringonderzoeken de betrouwbaarheid van resultaten van de door de producent uitgevoerde onderzoeken verder worden ondersteund.

De regels voor het KOMO merk voor een bepaald product zijn vastgelegd in een zogenoemde “beoordelingsrichtlijn” (afgekort: BRL). In een BRL wordt voor de prestatie-eigenschappen van het product bij voorkeur verwezen naar een norm. Indien geen norm beschikbaar is, kan ook naar een “CUR-Aanbeveling” worden verwezen of eisen daarvan in de BRL worden opgenomen. Indien wordt aangetoond dat aan de eisen in de BRL wordt voldaan, mag de producent het KOMO merk op het product, de verpakking en/of de begeleidende documenten aanbrengen.

Indien niet aan de eisen in de BRL wordt voldaan, wordt het certificaat voor het betreffende product ingetrokken en mag de producent geen gebruik (meer) maken van het KOMO merk. Er is bij private regelgeving dus nooit sprake van strafvervolging van overheidswege. Uiteraard zal de afnemer van de producent het niet op prijs stellen en dat kan wel gevolgen hebben.

De combinatie van CE-markering en KOMO certificatie
Reeds lang vinden er discussies plaats over de combinatie van de wettelijk verplichte en de vrijwillige private regelgeving. “Kan KOMO certificering van producten die CE gemarkeerd moeten worden?”

Om die vraag te beantwoorden moeten we een beetje terug in de geschiedenis. Nog niet zolang geleden hadden alle Europese landen hun eigen productnormen en regels over hoe het voldoen aan de eisen in die normen moest worden aangetoond. Heel vaak was er ook een wettelijke regeling (overigens niet in Nederland). Die verschillende normen en beoordelingswijzen vormden een handelsbarrière.

Een product dat in het ene land als “goed” werd beoordeeld, moest in het andere land volledig opnieuw worden onderzocht. Om deze handelsbarrières weg te nemen, werden eerst Europese productnormen opgesteld en in alle landen ingevoerd. Daarna werd het beoordelingssysteem vastgelegd en ingevoerd. Zowel voor de normen als de beoordelingssystemen gold dat de nationale normen en wettelijke regels moesten worden ingetrokken. Het was voor overheden verboden om afwijkende beoordelingssystemen te handhaven of in te voeren.

KOMO certificering is echter een private aangelegenheid. Het gaat om afspraken tussen marktpartijen los van de wettelijke regels. De Verordening Bouwproducten bevat geen verbod voor producenten om een vrijwillig certificatiemerk (zoals KOMO) op zijn product aan te brengen. Ook is het niet verboden voor afnemers om (aanvullende) eisen te stellen.

Het is wel verboden om een product op de markt te brengen met alleen het private merk in de veronderstelling dat daarmee ook aan de eisen voor de CE-markering is voldaan. Het private merk mag die suggestie niet wekken.

Hoe staat NeMO hierin?
Eén van de doelstellingen van NeMO is, naast het bevorderen van de kwaliteit van de producten van de bij haar aangesloten leden, het afschaffen en voorkomen van overbodige regelgeving, zodat er voor alle partijen een gelijk speelveld ontstaat. Dit doen we door gezamenlijk als NeMO deel te nemen in verschillende branche gerelateerde commissies en overlegorganen.
Nu er nog (bij sommigen) onduidelijkheid bestaat of private keurmerken zoals het KOMO merk naast de wettelijke CE markering gevoerd mogen worden, raadt NeMO haar leden aan de huidige KOMO certificering voorlopig te handhaven totdat de Raad van State in een reeds lopende procedure hierover uitspraak gedaan heeft. De uitspraak wordt begin november 2015 verwacht. Naar aanleiding hiervan zal NeMO haar standpunt heroverwegen.

Overzicht van regelgeving
Onderstaand overzicht geeft de samenhang weer tussen de verschillende regels, de uitwerking daarvan en het merk/logo dat bij voldoen aan de eisen kan worden aangebracht op het product, de verpakking dan wel de begeleidende documenten.